اصطلاح تجدید ساختار شرکتی یا همان بازسازی کسب و کار افکار ترسناکی از تعدیل نیرو، ورشکستگی و … را در ذهن تداعی میکند. اگرچه این درست است که تجدید ساختار شرکتی اغلب در دوران رکود اقتصادی اتفاق میافتد. اما این تمام ماجرا نیست و معنای آن تغییر چیدمان داخلی شرکت است که می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تغییر در مدیریت و سلسله مراتب (چه کسی به چه کسی دستور بدهد).
- تغییر در نحوه انجام کارها و روشهای عملیاتی شرکت.
- تغییر در بخشهای مختلف. به عنوان مثلا ترکیب چند بخش با هم یا جدا کردن آنها.
هدف شرکت ها از این کارها و بازسازی کسب و کار این است که بتوانند خود را با شرایط جدید هماهنگ کنند. در بازار قدرتمندتر ظاهر شود و از رقبا عقب نماند. پاسخ سریع تری به تغییرات ناگهانی بازار بدهد. در نهایت نیز، سودآورتر و بهینهتر عمل کند.
در ادامه بیشتر توضیح می دهیم که بازسازی چیست؛ چه طور انجام می شود؛ چه فایده ای دارد و از چه ابزارهای برای انجام آن استفاده می کند.
بازسازی کسب و کار چیست؟
بازسازی یا تجدید ساختار کسب و کار، که با عنوان تجدید ساختار شرکتی نیز شناخته میشود؛ تغییر چیدمان مدیریت، امور مالی و عملیات یک شرکت به منظور بهبود کارایی و اثربخشی کسب و کار است. شرکت ها و سازمان ها اغلب این کار را با هدف افزایش بهرهوری، کاهش هزینههای اضافی، بهبود کیفیت یا تغییر محصولات و خدماتی که میفروشد؛ همچنین کمک به شرکت در خدمترسانی بهتر به نیازهای مشتریان و سهامداران خود انجام می دهند.
در برخی موارد، ممکن است بازسازی کسب و کار برای کمک به کسبوکاری انجام شود که با مشکلات مالی مواجه است یا در آستانه ورشکستگی قرار گرفته است. در چنین مواردی، یک کسبوکار و شرکت، معمولاً به سراغ بازسازی بدهی ها، یعنی ذاکره با طلبکاران برای تغییر زمان یا نحوه پرداخت بدهی می رود؛ همچنین ممکن است داراییهای کمبازده یا غیرضروری را بفروشد.
رایج ترین استراتژی ها برای بازسازی کسب و کار
| استراتژی | چه طور کار میکند؟ |
| سازمانی | مدیران به منظور افزایش دادن و بهتر کردن عملکرد شرکت، واحدها یا بخش هایی از کسب و کار را که سوددهی ندارند، ضعیف هستند؛ یا با اهداف بلندمدت همخوانی ندارند را واگذار کرده و می فروشند یا تعطیل می کنند. |
| زیان اقتصادی | برخی پروژهها یا بخشها به قدری درآمد ندارند که حتی هزینههای اولیه خود را جبران کنند. به همین دلیل باعث ضرر مالی و زیان اقتصادی برای کل شرکت میشوند. در چنین حالتی، مدیریت ممکن است تصمیم به تعطیلی، فروش یا تلاش برای تغییر و بازسازی سرمایهگذاری زیانزا بگیرد تا آن را سودآور کند. |
| همافزایی معکوس | برخی اوقات، یک بخش از شرکت، چون زیر مجموعه ای از یک سازمان بزرگ است، پتانسیلهایش دیده نمیشود یا هزینههای سازمان بزرگ اجازه نمیدهد به خوبی سود بدهد. لذا مدیریت تصمیم به فروش آن می گیرد. چون در این حالت سود بیشتری نصیب کل شرکت می شود. |
| جریان نقدی | زمانی که یک شرکت در تأمین مالی خود با مشکل مواجه می شود؛ یک دارایی (زیانده یا سودآور) را برای افزایش نقدینگی یا کاهش بدهی های خود میفروشد. |
مزایای بازسازی کسب و کار
تجدید ساختار شرکتی علاوه بر اینکه یک راه عالی برای خروج از بدهی و مشکلات مالی است؛ مزایای بزرگ و متعددی نیز برای سازمانها دارد که عبارتند از:
-
پیشرفت در فناوری
شرکت ها از طریق بازسازی می توانند خود را به تکنولوژیهای جدید مجهز کنند. در این صورت نیز، می توانند سرمایه و ارزش زیادی برای کسب و کار ایجاد کنند. سازمان ها می توانند شرکتهای کوچک و نوپا (استارتاپها) را که اختراع یا تکنولوژی خاصی را دارند، بخرند. با این کار صاحب آن تکنولوژی شده و در بازار در مقایسه با رقبای خود یک مزیت رقابتی دارند.
-
پذیرش برند
مطمئنا می دانید که ارزش واقعی یک برند چیست ؟ یک برند مشهور و معتبر به خودی خود می تواند اعتماد مشتری را جلب کرده و باعث افزایش فروش شود. لذا در فرآیند بازسازی کسب و کار ،شرکتها به جای صرف وقت و هزینه زیاد برای شناساندن یک برند به مردم، یک برند از قبل شناخته شده را میخرند. با این کار، شرکت خریدار به جای اینکه سالها منتظر بماند، بلافاصله از تمام اعتبار و محبوبیتی که آن برند در طول سالیان طولانی به دست آورده، استفاده میکند.
-
تنوعبخشی
تنوع بخشی یکی از استراتژیهای کلیدی در بازسازی کسب و کار های بزرگ است. در این استراتژی مدیران با ورود، سرمایه گذاری و تمرکز بر حوزههای غیرمرتبط، ریسکِ تکمحصولی بودن را از بین میبرند. زیرا با فعالیت در چندین حوزه مختلف، به اصطلاح “تمامی تخم مرغ های خود را در یک سبد قرار نمی دهند”. در نتیجه اگر در یکی از بخش های شرکت با مشکل مواجهه شوند، دیگر بخش ها از فروپاشی شرکت جلوگیری می کنند.
علاوه بر این، ورود به صنایع مختلف از افت فروش و ضررهای فصلی جلوگیری کرده. خرید یا ادغام با شرکتهای دیگر نیز، راههایی را به روی سازمان باز میکند که رسیدن به آنها به تنهایی ممکن نبود.
-
حذف رقابت
در فرآیند بازسازی کسب و کار شرکت ها و سازمان این امکان را دارند که رقبای خود را حذف کنند. به این صورت که شما با خریداری شرکت های همکار، سازمان خود را بزرگ تر کرده و گسترش می دهید. در این زمان و با خریداری رقیب، آن شرکت دیگر رقیب شما نیست. بلکه بخشی از تیم شما به حساب می آید. در نتیجه تعداد رقبا در بازار کم می شود.
-
کاهش هزینه ها
با ترکیب دو یا چند شرکت، بسیاری از هزینههای تکراری (مثل اجاره سوله، مدیریت یا تبلیغات) یکی می شوند. وقتی میزان کل تولیدات شرکت (خروجی) بالا میرود، سهم هر محصول از «هزینههای ثابت» کمتر میشود؛ در نتیجه قیمت تمامشده هر کالا کاهش پیدا می کند.
-
نجات یک شرکت ورشکسته
زمانی که شرکتی در حال ورشکستگی است؛ قوانین به دیگران امکان خرید آن را می دهد تا کاملاً نابود نشود. این نوع بازسازی باعث میشود کارمندان بیکار نشوند و سهامداران هم تمام پول خود را از دست ندهند.
انواع مختلف بازسازی کسب و کار
بازسازی شرکت ها و سازمان ها از یک مدل ثابت پیروی نمی کند. بلکه متناسب با مشکل شرکت (به عنوان مثال، بدهی دارد، میخواهد بزرگ شود، یا میخواهد تکنولوژی بخرد) مدیران باید از بین راه های مختلف موجود یکی را انتخاب کنند.
-
واگذاری
واگذاری به معنای فروش داراییهای غیرضروری و غیر اصلی یک شرکت به طرف دیگر است. یعنی سازمان به جای اینکه به سرمایهگذاری در بخشها، شعبهها یا زیرمجموعههای ضررده که سودی ایجاد نمی کنند، ادامه دهد، آنها را به دیگران میفروشد. هدف سازمان ها از این کار در زمان بازسازی کسب و کار ممکن است؛ افزایش کارایی و سودآوری سازمان و تعادل ایجاد کردن بین میزان بدهی ها و سرمایه اصلی شرکت باشد (تا شرکت زیر بار قرض نرود). یا ممکن است به خاطر جلوگیری از ورشکستگی حتمی شرکت انجام شود. به عنوان مثال، زمانی که شرکت ها دیگر نمی توانند از بانک ها وام بگیرند؛ سازمان با فروش یک بخش از داراییهای خود، پول نقد مورد نیاز را برای سرپا ماندن تأمین میکند.
-
سرمایهگذاری مشترک
سرمایه گذاری مشترک یکی از جذاب ترین شیوه های همکاری در زمان بازسازی کسب و کار است. در این شیوه، دو یا چند شرکت با هم به توافق می رسند که یک شرکت جدید و مستقل بسازند. هر یک از شرکت های شریک نیز، موافقت میکنند که منابع خاصی را فراهم کرده و هزینهها، درآمدها و مدیریت کسب و کار جدیدی را که در نتیجه همکاری ایجاد شده است، تقسیم کنند.
سرمایهگذاری مشترک زمانی از نظر تجاری منطقی و هوشمندانه است که شرکت جدید به شرکای اصلی قدرت بیشتری در حوزه فعالیت خود بدهد. راه ورود به بازارها یا کشورهایی را باز کند که شرکتها به تنهایی توانایی وارد شدن به آن ها را نداشته اند. باعث تولید و عرضه یک محصول یا خدمت کاملاً جدید شود که تا پیش از این وجود نداشته است. یا دو شرکت که داراییهای آن ها مکمل یکدیگر است را کنار هم قرار دهد.
-
ادغام و تملک (M&A)
ادغام و تملک را باید قدرتمندترین ابزارهای بازسازی کسب و کار دانست. ادغام و تملک زمانی اتفاق می افتد که یک شرکت، شرکت دیگری را میخرد و به اصطلاح صاحب و مالک آن می شود. یا چند شرکت با یکدیگر ترکیب و ادغام شده تا یک واحد بزرگتر بسازند. معاملات ادغام و تملک معمولاً به همان دلایلی رخ میدهند که سرمایهگذاریهای مشترک انجام میشوند. با این تفاوت که در سرمایه گذاری های مشترک، یک شرکت سوم به وجود می آید. اما در ادغام و تملک یک شرکت قویتر، شرکت دیگر را در خود هضم و جذب کرده و در نهایت فقط یک شرکت باقی میماند.
علاوه بر این، معاملات ادغام و تملک در بازسازی کسب و کار ممکن است برای از بین بردن رقابت در بازار یا شکار فرصت ها و به دست آوردن یک نوآوری تجاری خاص؛ یا منبع کمیاب که در اختیار شرکت هدف است، انجام شود. شرکت های بحران زده نیز از ادغام و تملک (M&A) برای جلوگیری از ورشکستی کامل استفاده می کنند.
-
تفنیک یا جداسازی (Spin-off)
یکی از شیوه های بازسازی کسب و کار که از آن با اصطلاحاتی مثل «تجزیه شرکت» یا «واگذاری زیرمجموعهها» نیز یاد می شود، استراتژی تفنیک یا جداسازی است. در این استراتژی شرکت مادر، یک واحد تجاری، بخش یا حتی یک خط تولید را از سازمان اصلی جدا میکند. سپس آن را به عنوان یک کسبوکار مستقل جدید راهاندازی میکند.
در اغلب مواقع هدف اصلی مدیران شرکت ها خرید بخشهای جداشده است. زیرا پتانسیلی در آن بخش می بینند و ترجیح می دهند با خریداری آن واحد، آن را به صورت مستقل اداره و مدیریت کنند.
فروش بخش های جدا شده در زمان بازسازی کسب و کار نقدینگی مناسبی برای انجام کارهای ضروری در شرکت اصلی فراهم می کند. همچنین می تواند شرکت را از شر بخش هایی که عملکرد ضعیفی دارند، خلاص کنند. علاوه بر این، گاهی اوقات رابطه همکاری کاملا قطع نمی شود و شرکت اصلی یک جایگاه در هیئت مدیره بخش جدا شده برای خود نگه می دارد. لذا نقشی کلیدی در ادامه فعالیت آن ها مثل توزیع و … ایفا می کند.
-
مشارکت استراتژیک
در این نوع بازسازی کسب و کار یک همکاری هوشمند اتفاق می افتد. زیرا کسب و کارها و شرکت ها بدون اینکه با یکدیگر ادغام شوند یا مالکیت آن ها تغییر کند؛ با یکدیگر ترکیب می شوند و همکاری دارند. در عین حال نیز، هر یک از شرکت ها ساختار و برند خود را حفظ می کنند. اما تصمیم می گیرند یک مشارکت و همکاری استراتژیک داشته باشند و با ایجاد همافزایی تجاری و همگاری با یکدیگر به یک هدف خاص برسند که به تنهایی قادر به رسیدن به آن نیستند.
درست است که هر یک از شرکت ها مستقل می مانند. اما برای این که بتوانند کارهای خود را با یکدیگر هماهنگ کنند؛ ممکن است تغییراتی در روشهای اجرایی و عملیاتی خود ایجاد کرده تا با شریک جدید هماهنگ شوند.
فرایند بازسازی کسب و کار چگونه است؟
تجدید ساختار یک فرایند پرآشوب و پرچالش است. زیرا ساختار داخلی و خارجی شرکت ها را تغییر می دهد. در اغلب مواقع نیز با با حذف برخی از مشاغل همراه است. با این حال، هدف شرکت ها از بازسازی این است که در نهایت بتوانند بعد از رد شدن از تغییرات و چالش ها به سازمانی کارآمدتر، با بدهی کمتر و توانایی بیشتر برای رقابت در بازار تبدیل شوند.
وقتی یک شرکت شروع به بازسازی کسب و کار میکند، عملیات، فرآیندها، بخشها یا مالکیت شرکت ممکن است تغییر کند. این امر ممکن است مستلزم تغییرات جدی در رویههای کاری باشد. تغییر در رویه ها نیز، باعث ایجاد مشکلات در سیستمهای کامپیوتری، از هم گسیختگی شبکهها، تغییر مکان کسبوکار و ایجاد مشکلات قانونی شود. علاوه بر این، از آن جا که ممکن است موقعیتها با هم تداخل داشته باشند یا منسوخ شوند، ممکن است برخی مشاغل حذف شوند و کارمندان تعدیل نیرو و اخراج شوند.
با این حال، پس از بازسازی، شرکت ممکن است از طریق بهرهوری بیشتر در تولید، کاهش بدهی، توزیع سادهتر و ارائه محصولات و خدمات بهتر، در موقعیت قویتری برای دستیابی به اهداف خود قرار بگیرد.
چگونه میتوان با بازسازی کسب و کار شرکت ها را نجات داد؟
کسبوکارهایی که در معرض خطر ورشکستگی قرار دارند؛ می توانند با تجدید ساختار کسب و کار از راه های مختلفی شرکت را نجات دهند. به عنوان مثال:
-
- فروش داراییها برای نقدینگی فوری: آن ها میتوانند واحدها، بخشها یا حتی برندهای تجاری را برای پرداخت بدهی های فوری و جمعآوری پول نقد اضطراری مورد نیاز بفروشند.
- جذاب شدن برای سرمایهگذاران: با واگذار کردن واحدها یا بخش های ضررده شرکت، ممکن است چهره شرکت برای یک خریدار بالقوه یا سرمایهگذار نقدی جذابتر به نظر برسد.
- ادغام برای بهدست آوردن «فرصت تنفس»:
ادغام با یک شرکت دیگر میتواند به کسبوکار فرصت تنفس برای بازسازی کسب و کار را بدهد. همچنین مسیری به سوی فرصتهای جدید و حذف واحدها و محصولات تجاری منسوخ شده به منظور افزایش کارایی شرکت را فراهم می کند.
-
- جداسازی (Spin-off) برای کاهش بدهی: برندها یا بخشهای جدا شده میتوانند نقدینگی مورد نیاز و ضروری خود را جمعآوری کرده؛ همچنین واحدهای کمعملکرد را از چرخه عملیات خارج کرده تا سود خالص بهبود یافته و بدهیهای موجود کاهش پیدا کنند.
- اتحاد استراتژیک برای جذب اعتبار: شرکت کردن در یک همکاری و مشارکت استراتژیک میتواند فرصتهای جدیدی را به روی شرکت ها باز کند که ممکن است سرمایهگذاریهای جدیدی را به همراه داشته باشد. یا بر اساس اینکه پیشبینی درآمدهای آینده با وجود یک شریک قوی، معتبرتر به نظر میرسد؛ راه را برای گرفتن وام و تأمین مالی باز کند.
سخن آخر
در نهایت به یاد داشته باشید که بازسازی کسب و کار فقط یک ضرورت مالی نیست. بلکه فرصتی است که با استفاده از آن می توانیم یک سازمان را از نو و هوشمندانه تر بسازیم. برای عبور از این مسیر پرچالش و سختی، شما به دیدگاههای استراتژیک و تجربههای عملی نیاز دارید تا بتوانیم خطاهای اجرایی و هزینههای پیشبینیشده در طول این روند را به کمترین میزان ممکن برسانیم.
به همین دلیل است که کارشناسان ما در مجموعه سیم بیزینس تمام تلاش خود را می کنند تا، بهترین مدلهای بازسازی کسب و کار را متناسب با نیاز سازمان شما طراحی کنند. علاوه بر این، ما با برگزاری دورههای شبیه سازی کسب و کار، تمام سعی خود را کرده ایم تا یک فضای امن و توسعهیافته را در اختیار مدیران قرار بدهیم تا بتوانند قبل از انجام اقدامات در دنیای واقعی، استراتژیهای خود را در محیطی بدون خطر آزمایش کرده و چالشها را از نزدیک لمس کنند.
